Topvrouwen uit bedrijfsleven, politiek, maatschappelijk middenveld, vakbond, wetenschap en media vertelden de aanwezige vrouwen, allen uit de achterban van de in Vrouwenpodium samenwerkende organisaties*, hoe zij vanuit hun positie andere vrouwen een steuntje in de rug geven en hun functie gebruiken om de positie van vrouwen te versterken. De bijeenkomst heette niet voor niets: ‘Vrouwen op topposities, zij maken het verschil’.
Marije Veenbergen
Marije Veenbergen, is verantwoordelijk voor de diversiteit bij Unilever Benelux, en voor het talentenprogramma. Zij vertelde dat de CEO die in 2009 bij Unilever aan de top kwam, wil dat het personeel van Unilever voor 50% uit vrouwen bestaat. Hij heeft dat als einddoel aan al zijn topleiders meegegeven. Immers 80% van de consumenten die producten van Unilever kopen zijn vrouwen en dan kan het niet zo zijn dat het personeel van Unilever voornamelijk uit mannen bestaat die zich dus niet volledig in de consument kunnen inleven.
Het percentage vrouwen binnen Unilever Benelux is inmiddels van 30 naar 38% gestegen, en moet elk jaar met 4% omhoog.
Talentvolle vrouwen aannemen is niet het moeilijkste, aldus Marije, in Nederland zijn er heel veel goede vrouwelijke talenten. “Het moeilijkste is om ze binnen te houden.” Ter illustratie vertelde ze over haar eigen ambitie om hoogste human resources baas te worden. Dat is een baan van 80 uren per week. Maar ze heeft 3 jonge kinderen en een man die ook een fulltime carrière heeft. Ze wil wel, maar het gaat gewoon niet.
Bij Unilever hebben ze collectieve oplossingen gevonden zodat vrouwen wel die combinatie van werk & zorg aan kunnen. Vrouwen én mannen kunnen flexibel werken, dus tijd, locatie en duur zelf bepalen. Je kunt bijvoorbeeld makkelijk ‘s morgens een paar uur thuis werken, dan met je kind naar de specialist omdat die pas later op de dag tijd had, en daarna naar kantoor. Bovendien is carrière maken bij Unilever nu niet meer alleen promotie naar een hogere en grotere baan, maar worden ook horizontale stappen als een verrijking van je carrière gezien.
Selma Bas
Selma Bas is gemeenteraadslid voor D66 in Utrecht. “Wat mij drijft”, vertelde Selma, “is wat ik van huis uit heb meegekregen, namelijk: kennis is macht.”
Zij heeft rolmodellen gehad, topvrouwen die haar iets hebben meegegeven. Als raadslid probeert zij dat nu ook voor andere vrouwen te zijn. “Als Raadslid spreek ik met jonge meiden in achterstandswijken. Zij worstelen met allerlei vragen, bijvoorbeeld ook over hun toekomst. Ik probeer een veilige omgeving te creëren om zaken bespreekbaar te maken. Wat gaat er dan een wereld voor je open als je die meiden bij elkaar krijgt en met hen in gesprek gaat.”
Meiden zien niet de kracht van onderwijs, volgens Selma. Veel vrouwen stoppen met werken, met studeren, omdat ze zwanger zijn. Selma vindt dat je voor simpele basisvoorzieningen kunt zorgen, waardoor deze meiden toch hun studie af kunnen maken of kunnen blijven werken.
Voor moeders die de hele dag van hot naar haar rennen om de kinderen ergens heen te brengen en op te halen vindt ze: ”Het zou mooi zijn als alles in één school ondergebracht kon worden en met een continurooster.”
Domenica Ghidei
Domenica Ghidei is lid van het College van de Rechten van de Mens. Zij wees op de verschillende vormen van discriminatie die er zijn. Zoals bijvoorbeeld systeemdiscriminatie die veel onzichtbaarder en ongrijpbaarder is dan directe of indirecte discriminatie. Of ‘peer pressure’, druk die vanuit de groep waar je deel van uitmaakt wordt uitgeoefend, bijvoorbeeld vrouwen die beschuldigend kijken naar vrouwen die langer blijven werken.
In een onderzoek van het College blijkt dat 45% van de werkende vrouwen die zwanger zijn problemen ondervinden als ze aankondigen dat ze zwanger zijn. Werkgevers vnden het lastig dat ze een tijd niet voor het werk beschikbaar zijn en daarna weer ingewerkt moeten worden. Collega’s vinden het vervelend omdat ze het werk moeten opvangen, e.d.
Bij discriminatie op het werk dienen mensen niet makkelijk een klacht in omdat ze bang zijn voor de gevolgen op het werk. Overigens is het wel zo dat 70% van de werkgevers de uitspraken van het College opvolgen en zaken rechttrekken.
Ook wees Domenica op geweld tegen vrouwen. “We schrikken van de cijfers, hoeveel geweld er is waardoor vrouwen niet kunnen zijn die ze zijn of hun plek niet kunnen innemen.”
Mensen discrimineren overigens vaak niet altijd met de intentie om te discrimineren, volgens Domenica. “je bent bezig je best te doen, en onbewust sluit je iemand uit, bijvoorbeeld omdat je haast hebt. Dat is ook discriminatie; in onze houding moeten we dat veranderen.”
Anne-Marie Snels
Anne-Marie Snels is voorzitter van de Algemene Federatie Militair Personeel. Zij heeft een lange carrière binnen de FNV achter de rug, en is pas in haar huidige functie werkzaam sinds september 2013. Zij vindt het ‘knap’ van de voornamelijk mannen met wie zij bij Defensie te maken heeft dat ze haar accepteren. Ten eerste omdat ze van buiten Defensie komt, en ten tweede omdat ze ook nog een vrouw is. “Aan dat eerste moesten ze vooral wennen.”
“Ik sta voor vrouwen én mannen bij Defensie”, meldde Anne-Marie, “maar we moeten wel op vrouwen letten. De emancipatie stagneert bij Defensie; ik heb nog wel wat te wensen op dat punt.” De positie van vrouwen blijft aandacht vragen in een mannenwereld, aldus Anne Marie. Ook voor de vrouwen die al bij Defensie werken. In deeltijd werken kan, maar het beperkt je doorstroommogelijkheden. Volgens minister Hennis gaat het wel goed. “We moeten haar maar eens in contact brengen met die CEO van Unilever uit het verhaal van Marije Veenbergen”, suggereerde Anne-Marie Snels lachend.
Maar Snels is ook realistisch: “Bij Defensie krijg je eens in de 3 jaar een andere functie, en je moet ook op missie, naar Mali bijvoorbeeld. Daar moet je wel tegen kunnen.”
Hoe Anne-Marie zich staande houdt? “Geloof in jezelf. Zorg dat je een goed verhaal hebt. Luister naar je doelgroep. Hun verhalen worden mijn verhalen. Maak het probleem van één tot een gezamenlijk probleem.”
Ellen Kampman
Ellen Kampman is persoonlijk hoogleraar Voeding en Kanker aan de Wageningen Universiteit, hoogleraar Voeding bij Kanker aan de Vrije Universiteit, en senior epidemioloog aan het Radboud Universitair Medisch Centrum.
“Mij heeft het nooit aan ambitie ontbroken”, vertelde Ellen, “maar mijn ambitie is de inhoud. Als 1 op de 3 Nederlanders kanker krijgt, dan wil ik daar wat aan doen.” Ze heeft nooit de ambitie gehad om hoogleraar te worden. “Het ging bij mij daarom langzamer dan bij de mannen.” En de top van de universiteit heeft ze (nog) niet bereikt. Boven haar staan de Leerstoelhouders.
Met 13% vrouwelijke hoogleraren staat de Wageningen Universiteit net voor de Technische Universiteit Eindhoven op de een na laatste plaats. Bij de opleiding Voeding en Gezondheid maken vrouwen 90% uit van de studenten, maar de Leerstoelhouders zijn allemaal mannen. Die werken 60 uren per week. Het is voor vrouwen misschien niet aantrekkelijk om op dat niveau tussen alleen maar mannen te werken, maar “als het je hart heeft en je kunt het flexibel regelen, dan kan het”, aldus Ellen..
In Wageningen wordt inmiddels aan de positieverbetering van vrouwen gewerkt. Het Vrouwennetwerk Wageningse Ingenieurs, lidorganisatie van de NVR, is daar actief in, en er is een Gender Balance werkgroep. Ellen Kampman maakt daar deel van uit. Ook de toetreding als voorzitter tot de Raad van Bestuur door Louise Fresco helpt in dezen.
Marga Miltenburg
Marga Miltenburg werkte jarenlang voor de KRO als programmamaker, eindredacteur en hoofd informatie Radio. Inmiddels is ze al 5 jaar directeur van het door haar opgerichte bureau Zij Spreekt, waarmee ze deskundige vrouwen bemiddelt als spreker voor congressen en in de media.
“De publieke omroep wordt met belastinggeld betaald”, zo stelde Marga Miltenburg, “dan moet er ook een afspiegeling van de samenleving zijn, zowel in de programma’s als in het personeelsbestand van de omroep.” Maar volgens haar is er in de top van de publieke omroep in al die jaren niet veel veranderd op dit punt. Wel op de werkvloer, waar ‘het stikt van de vrouwelijke redacteuren’, maar kom je op het niveau van eindredacteuren en directeuren dan zijn ze op 1 hand te tellen. “En met 2 of 3 vrouwen in een grotere groep van mannen bereik je niet zoveel. Met 30% dan gaat er iets veranderen, maar dat haalt de omroep niet.” Miltenburg is dan ook voor straffe maatregelen: “zonder quota duurt het nog tot 2050 voordat er evenredigheid is.”
Ook in de programma’s moeten er meer vrouwen aan tafel, aldus Marga Miltenburg. “Ik weet dat het kan. Ik heb zelf altijd gezegd: zoek maar even verder. Nu met mijn bureau hoeft dat niet, want ik heb 425 deskundige vrouwen in het bestand.”
Aanbevelingen voor de overheid
Samen met de topvrouwen waren aanbevelingen voorbereid voor minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Carlien Scheele, directeur Emancipatie van het ministerie, was gekomen om deze voor de minister in ontvangst te nemen. “Ik zorg dat Jet ze krijgt”, beloofde Carlien, “en we zullen er ons voordeel mee doen.” Ze ging vooral in op de aanbevelingen over economische zelfstandigheid en zelfbewustzijn.
“Waar de minister zich aan ergert is het lage percentage economisch zelfstandige vrouwen. Economische zelfstandigheid is daarom nu speerpunt. Op 10 maart 2014 start een tour van 2 jaar van de minister door Nederland waarbij zij hierover het gesprek aangaat met vrouwen, gemeenten, bedrijven en organisaties. De tour eindigt in 2015 met de uitreiking van de Joke Smit Prijs waar ook bekend gemaakt zal worden wat de tour heeft opgeleverd.
Zie de aanbevelingen voor de overheid >>
Aanbevelingen voor de politiek
Voor Kamerleden waren aparte aanbevelingen opgesteld. Keklik Yücel van de PvdA en Tamara van Ark van de VVD namen deze, mede namens hun collega’s, in ontvangst.
Keklik benadrukte dat het belangrijk is dat de Kamer aanbevelingen uit de praktijk krijgt aangereikt. “Er is nog veel te doen. Jullie houden het mede op de agenda en houden ons scherp.”
En Tamara van Ark wees op het Algemeen Overleg met minister Bussemaker in de Tweede Kamer op 13 maart 2014. “Dat overleg wordt ook altijd goed voorbereid door de organisaties die hier aanwezig zijn. Het vraagstuk van de emancipatie is breed. Zo breed als jullie het vanmiddag hier behandeld hebben.”
Zie de aanbevelingen voor de politiek >>
Nog meer aanbevelingen
Tijdens de bijeenkomst gingen de topvrouwen ook nog aan tafel met de aanwezigen om verder te praten over wat er moet gebeuren om vrouwen aan het werk te krijgen op alle posities en in alle sectoren, maar ook om ze aan de poort tegen te houden opdat ze niet ophouden met werken als er kinderen komen.
Daar kwamen ook nog heel wat aanbevelingen uit voort. Zoals over het belang van gendereducatie zo vroeg mogelijk in de opvoeding om te voorkomen dat meisjes denken dat ze later minder belangrijk werk hoeven te doen en jongens het zwaarwichtige werk verrichten. Over het belang voor vrouwen om zich te (blijven) organiseren in vrouwennetwerken opdat ze problemen en oplossingen kunnen delen. Over adequate kinderopvang, ook voor zieke kinderen en vrouwen die in nachtdienst werken, als onderdeel van een pakket waarop nooit meer bezuinigd mag worden.
Zie de aanbevelingen uit de tafelgesprekken >>
* In Vrouwenpodium werken samen: FNV Vrouw, de Nederlandse Vrouwen Raad, en de Samenwerkingsverbanden van het Landelijk Overleg Minderheden.
