Er is een landelijk tekort aan opvangplaatsen voor mensen die veilige opvang nodig hebben. In Nederland zijn er slechts circa 1.000 opvangplaatsen voor slachtoffers van huiselijk geweld. Dat is fors lager dan de richtlijn van 1.800 opvangplaatsen dat volgt uit het Verdrag van Istanbul. Dit verdrag gaat uit van één opvangplaats per 10.000 inwoners. In Nederland is dit nu één plaats per 17.500 inwoners. De opvangplaatsen zijn vrijwel continu bezet. In circa 40 procent van de gemeenten hanteren organisaties voor vrouwenopvang een wachtlijst.
Dat blijkt uit de op 31 maart 2025 gelanceerde Monitor Veilige Opvang van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en branchevereniging Valente. Het rapport geeft een eerste beeld van het aantal beschikbare opvangplaatsen in Nederland, de bezettingsgraad en het aantal noodoplossingen, zoals hotelplaatsingen. VNG en Valente brengen op een later moment in 2025 het volledige rapport monitor veilige opvang uit, dat een gedetailleerder beeld geeft van de landelijke uitkomsten.
Wat is het doel van de monitor?
VNG en Valente startten de monitor om de landelijke capaciteit en beschikbaarheid van veilige opvangplaatsen en het beleid en randvoorwaarden rondom veilige opvangvoorzieningen te verbeteren. Met de lancering van de monitor is een eerste stap gezet naar beter inzicht in de omvang van de opvangbehoefte en de effectiviteit van het huidige opvangsysteem.
Belangrijkste bevindingen
Het eerste landelijke beeld toont een tekort aan opvangplaatsen, waardoor niet iedereen die veilige opvang nodig heeft, deze ook daadwerkelijk krijgt. In 2023 neemt het gebruik van hotels en vakantieparken als noodoplossing sterk toe ten opzichte van 2022. In 2023 moest voor ruim 3.000 nachten uitgeweken worden naar een hotel of vakantiepark. In totaal maakten ca. 190 volwassenen met hun kinderen hier gebruik van.
Vervolgstappen en verdere aanpak
Dankzij de monitor is de ervaren druk op veilige opvang nu concreet in beeld. Gemeenten zetten zich al jaren in voor een goed dekkend netwerk van vrouwenopvang, maar ervaren knelpunten door beperkte middelen en stijgende zorgvraag. De financiering voor vrouwenopvang is onderdeel van de bredere aanpak van huiselijk geweld, wat gemeenten dwingt om voortdurend scherpe keuzes te maken. De lancering van het eerste beeld uit de monitor vormt een eerste stap naar beter inzicht in de opvangbehoefte, de effectiviteit van het huidige opvangsysteem en de randvoorwaarden en maatregelen die nodig zijn voor een goed dekkend landelijk netwerk van veilige opvangplaatsen.
De cijfers uit deze monitor onderstrepen de noodzaak om samen met het Rijk tot structurele afspraken te komen over financiering en randvoorwaarden voor veilige opvang.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is het platform voor alle gemeenten in Nederland en vertegenwoordigt hun belangen op landelijk niveau. Valente is de landelijke branchevereniging voor organisaties die hulp en begeleiding bieden aan kwetsbare mensen in onze samenleving, zoals dakloze mensen, mensen die te maken hebben met huiselijk geweld en cliënten in begeleid en beschermd wonen.
